Rozłożenie długu na raty a PCC

W związku z trudnościami finansowymi nie płaciliśmy w terminie za faktury. Kontrahent, któremu zalegamy z zapłatą, zawarł z nami umowę regulującą zasady spłaty naszych długów, w której został określony harmonogram spłat zaległości w ratach. Dodatkowo spłata rat została zabezpieczona wekslem in blanco. Czy czynności te podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

NIE. Zawarcie ugody, czyli umowy, w której strony określają zasady spłaty długów, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC).

Czynności, które podlegają opodatkowaniu PCC, wymienione są w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.). Ustawa zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu. Oznacza to, że takim podatkiem są obciążone tylko te czynności, które zostały w niej wprost wymienione. Są wśród nich m.in. umowy sprzedaży albo zamiany rzeczy lub praw majątkowych, umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. W katalogu tym nie są jednak wymienione umowy, których przedmiotem byłoby ustalenie zasad spłaty wierzytelności poprzez rozłożenie ich na raty i ustalenie harmonogramu ich spłaty.

Taka umowa stanowi ugodę, o której mowa w art. 917 Kodeksu cywilnego. Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Opodatkowaniu PCC podlegałaby umowa sprzedaży wierzytelności - ale takiej umowy strony nie zawarły. Również wystawienie weksla nie jest wymienione wśród czynności podlegających opodatkowaniu PCC. Gdyby np. weksel in blanco zabezpieczał spłatę pożyczki, to opodatkowaniu PCC podlegałaby umowa pożyczki (bo ta jest wymieniona wśród umów podlegających PCC), a nie samo wystawienie weksla.

Niekiedy strony zawierają umowę, zgodnie z którą dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, przez co zobowiązanie wygasa. Przykładowo dłużnik mający wobec wierzyciela dług pieniężny ustala z wierzycielem, że zamiast zapłaty wykona dla niego np. określone dzieło albo przeniesie własność wskazanych w porozumieniu rzeczy. Jest to tzw. świadczenie w miejsce wykonania, uregulowane w art. 453 Kodeksu cywilnego. Również taka umowa nie jest przewidziana w katalogu umów podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.