Stawki PCC przy sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Jestem indywidualnym przedsiębiorcą. Prowadzę hotel, mam dwa sklepy i wynajmuję nieruchomości. Każda z tych działalności stanowi zorganizowaną część mojego przedsiębiorstwa (ZCP). Jedną z nich (w ramach której prowadzone są dwa sklepy) zamierzam sprzedać spółce z o.o. Jej wspólnikami jesteśmy ja i mój syn. Czy umowa sprzedaży będzie podlegała PCC? Jeżeli tak, to według jakiej stawki obliczyć podatek?

Umowa sprzedaży rzeczy i praw majątkowych podlega PCC. Dotyczy to w szczególności rzeczy znajdujących się na terytorium Polski i odpowiednio praw majątkowych wykonywanych na jej terytorium (por. art. 1 ust. 4 pkt 1 ustawy o PCC - Dz. U. z 2023 r. poz. 170 ze zm.). W przypadku sprzedaży istotne jest wyłączenie od PCC uregulowane w art. 2 pkt 4 ustawy o PCC dotyczące czynności cywilnoprawnych, innych niż umowa spółki i jej zmiany, w zakresie, w jakim są one opodatkowane, zwolnione z VAT czy niepodlegające VAT na podstawie art. 8c ust. 1 ustawy o VAT (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), z wyjątkami niedotyczącymi omawianej sprzedaży. Na mocy ustawy o VAT transakcja zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części nie jest objęta VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, a zatem konieczne jest rozliczenie PCC (por. wyrok NSA z dnia 13 grudnia 2022 r., sygn. akt III FSK 1345/21). Dotyczy to oczywiście sytuacji, gdy przedmiotem umowy sprzedaży rzeczywiście jest ZCP (patrz ramka).

Definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Przepisy Kodeksu cywilnego zawierają definicję przedsiębiorstwa. Nie definiują natomiast zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP). Definicje ZCP można odnaleźć w art. 4a pkt 4 ustawy o pdop (Dz. U. z 2022 r. poz. 2587 ze zm.), art. 5a pkt 4 ustawy o pdof (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) czy art. 2 pkt 27e ustawy o VAT. Zgodnie z tymi przepisami zorganizowana część przedsiębiorstwa to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego (art. 6 ust. 1 pkt 1 i ust. 2-4 ustawy o PCC). W przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa ZCP zastosowanie mogą mieć dwie stawki podatku, tj. 2% i 1% (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC). Potwierdził to Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 13 października 2023 r., nr 0111-KDIB2-3.4014.379.2023.1.AD. Przy tym podatek pobiera się według stawki najwyższej od łącznej wartości rzeczy lub praw majątkowych, jeżeli podatnik - dokonując czynności cywilnoprawnej, w wyniku której nastąpiło przeniesienie własności - nie wyodrębnił wartości rzeczy lub praw majątkowych, do których mają zastosowanie różne stawki (art. 7 ust. 3 pkt 1 ustawy o PCC). Dlatego dla celów rozliczenia PCC według niższej stawki w umowie sprzedaży wyodrębnia się składniki przedsiębiorstwa, ZCP, do których mają zastosowanie różne stawki. Wyodrębnienie takie powinno nastąpić równocześnie z dokonaniem czynności cywilnoprawnej, która przyjmuje postać umowy pisemnej. Wyodrębnienia takiego należy dokonać w treści umowy lub jej załącznikach (wyrok NSA z dnia 12 maja 2022 r., sygn. akt III FSK 3366/21).

Obowiązek podatkowy w PCC przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym. Jeśli umowa sprzedaży zostanie zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, wówczas spółka jako kupujący (podatnik) będzie zobowiązana po dokonaniu czynności opodatkowanej PCC, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie PCC (tj. PCC-3) oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeśli czynność zostanie dokonana w formie aktu notarialnego, wówczas to notariusz zajmie się formalnościami związanymi z rozliczeniem PCC.