PCC od zwiększenia kapitału zakładowego w spółce komunalnej

Podwyższenie kapitału zakładowego spółki komunalnej stanowi sposób dofinansowania jej działalności. Zwiększenie wartości tego kapitału, co do zasady, podlega opodatkowaniu PCC. Jednak zwolnienie od PCC w przypadku tej czynności przysługuje w szczególności spółce komunalnej spełniającej łącznie dwa ustawowo określone warunki.

Z pytaniem do redakcji zwróciła się spółka z o.o., której wspólnikami są gminy (11). Udziałowcy tej spółki chcą w przyszłym roku zwiększyć kapitał zakładowy spółki z o.o. Zajmuje się ona zagospodarowywaniem odpadów. Utworzone zostaną nowe udziały. Nie zmieni się procentowy udział poszczególnych gmin w kapitale zakładowym. Wkłady na objęcie nowych udziałów zostaną wniesione w pieniądzu. Umowa spółki zostanie zmieniona z zachowaniem formy aktu notarialnego. W związku z tym spółka zastanawia się, czy będzie zobowiązana zapłacić PCC od wartości podwyższonego kapitału zakładowego.

Dodatkowe wkłady pieniężne

Podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. z wkładów lub ze środków spółki stanowi czynność zmiany umowy spółki podlegającą, co do zasady, PCC. W przypadku gdy wnoszone będą wkłady pieniężne, nie znajdzie zastosowania wyłączenie od PCC, o którym mowa w art. 2 pkt 6 lit. c) ustawy o PCC. Poza tym w przypadku wkładów pieniężnych nie można uniknąć zapłaty PCC powołując się na zasadę stand still wynikającą z prawa unijnego.

Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania PCC stanowić będzie wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy. Rozważyć można objęcie udziałów po cenie wyższej od wartości nominalnej (art. 154 § 3 K.s.h. - Dz. U. z 2020 r. poz. 1526). W takiej sytuacji nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego i ona nie podlega opodatkowaniu PCC (por. m.in. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z dnia 14 maja 2020 r., nr 0111-KDIB2-2.4014.72.2020.1.MZ).

Odliczeniu od podstawy opodatkowania w przypadku, gdy uchwałę wspólników w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego będzie protokołował notariusz, podlegają koszty jego wynagrodzenia oraz rejestracji zmian w KRS.

Zwolnienia od PCC

Przy ustalaniu obowiązku zapłaty PCC ważne jest także, czy do podwyższenia nie ma zastosowania zwolnienie od PCC. Zwolnione od PCC, w myśl art. 9 pkt 11 lit. b) i c) ustawy o PCC, są umowy spółki i ich zmiany związane z podwyższeniem kapitału zakładowego:

pokrytego z niezwróconych wspólnikom lub akcjonariuszom dopłat albo z niezwróconej pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez wspólnika lub akcjonariusza, które były uprzednio opodatkowane PCC lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska,
w części dotyczącej wartości, o którą obniżono kapitał zakładowy w następstwie strat poniesionych przez spółkę kapitałową, pod warunkiem że podwyższenie kapitału zakładowego następuje w okresie 4 lat po jego obniżeniu.

W przypadku spółki komunalnej istotne jest zwolnienie uregulowane w art. 9 pkt 11 lit. d) ustawy o PCC. Zwolnienie to odnosi się do umowy spółki i jej zmiany (w tym m.in. dotyczącej podwyższenia kapitału zakładowego). Aby z niego skorzystać, muszą być spełnione łącznie dwa następujące warunki:

przedmiotem działalności spółki kapitałowej jest świadczenie usług użyteczności publicznej w zakresie transportu publicznego, zarządzania portami i przystaniami morskimi, zaopatrzenia ludności w wodę, gaz, energię elektryczną, energię cieplną lub zbiorowego odprowadzania ścieków,
w wyniku zawarcia umowy spółki Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego obejmuje co najmniej połowę udziałów lub akcji w tej spółce albo w chwili zmiany umowy SP lub j.s.t. posiada już co najmniej połowę udziałów lub akcji w tej spółce (patrz ramka).

Przedmiot działalności spółki

Spółka Czytelników spełnia drugą z przesłanek omawianego zwolnienia. Natomiast co do pierwszej istotny jest przedmiot jej działalności. Jeden z warunków zwolnienia dotyczy bowiem świadczenia usług użyteczności publicznej w zakresie wskazanym w ustawie (por. np. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z dnia 5 listopada 2018 r., nr 0111-KDIB4.4014.326.2018.1.MD). Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 18 czerwca 2018 r., nr 0111-KDIB4.4014.193.2018.1.PM, podkreślił, że na możliwość zastosowania omawianego zwolnienia nie wpływa fakt, że oprócz usług enumeratywnie wymienionych w art. 9 pkt 11 lit. d) ustawy o PCC, spółka, której dotyczy omawiana zmiana umowy (w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego), prowadzi również działalność w innym zakresie.

Ważne jest zatem, czy i jakie usługi użyteczności realizuje spółka. Pomocna może być tu zatem analiza przedmiotu działalności spółki określona w umowie (statucie) spółki. Przedmiot działalności uwidoczniony jest w KRS w ograniczonym zakresie, tj. w przypadku spółek handlowych nie więcej niż dziesięć pozycji, w tym jeden przedmiot przeważającej działalności na poziomie podklasy. Jeśli spółka nie świadczy żadnej z usług użyteczności publicznych wskazanej w powołanej regulacji, wówczas nie może korzystać z omawianego zwolnienia. W art. 9 pkt 11 lit. d) ustawy o PCC nie zostało wymienione świadczenie usług związanych z zagospodarowaniem odpadów. W mojej ocenie spółka Czytelników nie może korzystać z omawianego zwolnienia, chyba że poza działalnością związaną z zagospodarowaniem odpadów prowadzi także działalność w zakresie ujętym w art. 9 pkt 11 lit. d) ustawy o PCC.

Gdy notariusz pobierze podatek

Jeśli żadne ze zwolnień nie ma zastosowania do całej podstawy opodatkowania, wówczas należy rozliczyć PCC według stawki 0,5%. W przypadku czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego, notariusz jest płatnikiem PCC. To on powinien zająć się rozliczeniem PCC. Choć podwyższenie kapitału zakładowego następuje dopiero z chwilą wpisania do KRS, to obowiązek podatkowy w PCC powstaje już z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki z o.o. (art. 3 pkt 2 ustawy o PCC). Jeżeli natomiast podwyższenie to nie zostanie zarejestrowane w KRS lub zostanie zarejestrowane w wysokości niższej niż określona w uchwale, wówczas spółka może wnioskować o zwrot (w całości/odpowiedniej części) zapłaconego PCC. Podatek nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku, w którym został zapłacony (art. 11 ust. 1 pkt 4 i ust. 2 ustawy o PCC). Jeśli notariusz pobierze podatek, a spółka uważa, że przysługuje jej zwolnienie, wówczas może wystąpić o stwierdzenie nadpłaty w PCC.

Stanowisko NSA o jednej z przesłanek zwolnienia od PCC dla spółek z udziałem publicznym

NSA w wyroku z dnia 18 marca 2015 r., sygn. akt II FSK 261/13, zgodził się z oceną, że intencją ustawodawcy było udzielenie zwolnień podatkowych od umowy spółki i jej zmiany, jeżeli minimum połowę udziałów (akcji) w spółce obejmie Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego nie tylko na dzień dokonywania zmiany umowy spółki, ale również finalnie po podwyższeniu kapitału zakładowego. Preferencja ta nie ma zatem zastosowania do czynności zmierzających do obniżenia zaangażowania kapitału publicznego, poniżej wskazanego poziomu. Z przepisu wynika tym samym, że to Skarb Państwa albo jednostka samorządu terytorialnego, a nie inne podmioty, muszą obejmować lub posiadać określoną ilość udziałów lub akcji. Analogiczne stanowisko wyraził NSA w wyroku z dnia 19 grudnia 2018 r., sygn. akt II FSK 1350/18.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 815)