PCC od nabycia prawa spółdzielczego z egzekucji

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (tak mieszkalnego, jak i użytkowego) może być nabyte w ramach postępowania egzekucyjnego, które toczy się wedle zasad egzekucji z nieruchomości. W przeciwieństwie jednak do nabycia nieruchomości z egzekucji, nabywca licytacyjny spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu musi doliczyć dodatkowy wydatek - w postaci wynoszącego 2% podatku od czynności cywilnoprawnych. Jest on liczony nie od ceny nabycia czy ceny wywołania danej licytacji, lecz od wyższej od nich wartości rynkowej prawa, którą np. określa rzeczoznawca majątkowy w ramach opisu i oszacowania.

O CO PYTAŁ PODATNIK?

Wnioskodawca nabył w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego, uzyskując prawomocne postanowienia sądu o przybiciu oraz później o przysądzeniu własności. Przedmiotowy lokal użytkowy posiadał założoną księgę wieczystą i wchodził w skład zasobów spółdzielni mieszkaniowej.

W związku z tym wnioskodawca zadał pytanie, czy jego nabycie na licytacji komorniczej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zdaniem wnioskodawcy tego rodzaju transakcja nie jest objęta PCC.

ZDANIEM IZBY SKARBOWEJ:

Organ podatkowy, do którego trafił wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, nie zgodził się ze stanowiskiem podatnika, uznając je za nieprawidłowe. Stwierdził on, iż podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych. Chodzi tutaj także o orzeczenia sądów, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne objęte obowiązkiem podatkowym w zakresie PCC.

Zgodnie jednak z art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlegają temu podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Przez pojęcie rzeczy trzeba rozumieć tylko przedmioty materialne, przy czym dzielą się one na rzeczy ruchome i nieruchomości. Natomiast spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego należy do ograniczonych praw rzeczowych, a nie do rzeczy.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, że nabycie spółdzielczego prawa w postępowaniu egzekucyjnym kwalifikowane jest jako sprzedaż prawa majątkowego, a nie jako sprzedaż rzeczy i z tej przyczyny podlega temu podatkowi (według stawki 2% od wartości rynkowej nabywanego prawa spółdzielczego). Obowiązek podatkowy powstał z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu i ciążył na kupującym (nabywcy licytacyjnym).

Organ podatkowy zwrócił uwagę, że tylko licytacyjna sprzedaż lokalu użytkowego, co do którego spółdzielnia mieszkaniowa ustanowiła odrębną własność, jako sprzedaż rzeczy (nieruchomości) byłaby z mocy art. 2 pkt 3 ustawy o PCC zwolniona z tego podatku. Ze zwolnienia tego nie korzysta natomiast licytacyjna sprzedaż spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego, gdyż przedmiotem zbycia jest tu prawo, a nie rzecz. Zatem nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego w postępowaniu egzekucyjnym na licytacji komorniczej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

(interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 24 czerwca 2013 r., nr IPPB2/436-204/13-4/AF)

Komentarz redakcji

Omawiana interpretacja jest trafna, choć przy tej okazji powstaje pytanie, którego adresatem powinien być jednak ustawodawca - czy pominięcie ograniczonych praw rzeczowych oraz takich praw jak użytkowanie wieczyste w art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych było celowe, czy jedynie wynikiem przypadku. Ponieważ przepisy prawa podatkowego trzeba wykładać ściśle oraz zgodnie z ich literalnym brzmieniem, zaś wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco, to trudno zarzucić błąd organowi podatkowemu. Również w orzecznictwie sądowym uznaje się, że egzekucyjna umowa sprzedaży prawa (np. użytkowania wieczystego nieruchomości) nie korzysta z przedmiotowego wyłączenia z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 lutego 2013 r., sygn. akt II FSK 1320/2011). Jednakże wobec odpowiedniego stosowania przepisów o przenoszeniu nieruchomości także dla ograniczonych praw rzeczowych, jak i z punktu widzenia prowadzenia egzekucji z praw spółdzielczych na zasadach egzekucji z nieruchomości, tak odmienne traktowanie obu analogicznych czynności nabycia przedmiotu licytacji (w zależności od tego, czy jest to nieruchomość, czy ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości) wydaje się być wynikiem niedopatrzenia ustawodawcy.