Rozwiązanie umowy a zwrot podatku PCC

Zawarłem umowę kupna używanego zestawu audio. Transakcja była sformalizowana z uwagi na sporą wartość zestawu, dlatego musiałem zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Kilka dni po zakupie okazało się, że zestaw był wadliwy, miał uszkodzony m.in. amplituner. Zgłosiłem sprawę do sprzedawcy i udało nam się dojść do porozumienia - rozwiązaliśmy wspomnianą umowę, oddałem sprzęt, a sprzedawca zwrócił mi pieniądze. Czy mogę teraz złożyć do urzędu skarbowego wniosek o zwrot podatku, który zapłaciłem?

NIE. Z pytania wynika, że między osobami fizycznymi doszło do zawarcia prywatnej umowy sprzedaży ruchomości. Taka transakcja podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a obowiązek podatkowy spoczywa w tym przypadku na kupującym. Przypadki, w których podatek PCC podlega zwrotowi, określone zostały w art. 11 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 815 ze zm.). I tak, podatek podlega zwrotowi, m.in. gdy uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna). Niezależnie od powyższego podatek nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku, w którym został zapłacony. Żaden przepis wprost nie przewiduje, aby zwrot podatku miał nastąpić w razie rozwiązania umowy, z którą był związany obowiązek podatkowy. W kontekście omawianej sprawy rozważać można w zasadzie jedynie przesłankę w oparciu o wspomnianą nieważność względną.

W pierwszej kolejności konieczne jest wyjaśnienie tego pojęcia. Nieważność czynności prawnych można podzielić na dwie kategorie - nieważność bezwzględną oraz nieważność względną. Pierwsza dotyczy m.in. sytuacji, gdy czynność prawna jest sprzeczna z ustawą - jest wówczas nieważna od samego początku, bezwzględnie, z mocą wsteczną oraz z mocy prawa. Natomiast nieważność względna - o której mowa w powyższym przepisie podatkowym - to tzw. unieważnialność czynności prawnej na skutek powołania się na określoną wadę, np. na błąd. W takim przypadku umowa nie jest z mocy prawa nieważna, ale jest wzruszalna. Uchylenie się w takiej sytuacji od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie np. pod wpływem błędu, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.

Czytelnik został w omawianej sytuacji wprowadzony w błąd przez sprzedawcę, dlatego miał prawo złożyć oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych takiej umowy. Istotne jest, że takiego oświadczenia nie złożył - wycofał się z porozumienia w zupełnie innym trybie, podpisując nowe porozumienie ze sprzedającym - porozumienie o rozwiązaniu umowy. W efekcie nie doszło do wzruszenia umowy sprzedaży (nie nastąpiła wspomniana nieważność względna). Umowa sprzedaży jest nadal ważna, podobnie jak ważna jest druga umowa o rozwiązaniu umowy sprzedaży. Z tego powodu nie ma podstaw do zwrotu podatku PCC.